Wspieranie równości płci w wychowaniu dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym jest kluczowe, aby od najmłodszych lat kształtować postawy wolne od stereotypów.
Czym jest gender?
Gender to społecznie konstruowane i kulturowe pojęcie, które odnosi się do zestawu ról, zachowań, oczekiwań i cech przypisywanych osobom na podstawie ich płci biologicznej.
Jest to kategoria społeczna, która określa, jak ludzie identyfikują się i wyrażają siebie w kontekście płci, obejmując aspekty takie, jak: zachowanie, ubiór, zainteresowania oraz relacje społeczne. Istnieją różnice między gender a biologiczną płcią, co oznacza, że to, co kulturowo uważane jest za „odpowiednie” dla danej płci, może różnić się od tego, jak się czuje i identyfikuje dana osoba.
Definicja według konwencji stambulskiej: Płeć społeczno-kulturowa (Gender) oznacza społecznie skonstruowane role, zachowania, działania i atrybuty, które dane społeczeństwo uznaje za odpowiednie dla kobiet lub mężczyzn.
Czym jest równość płci?
Równość w kontekście gender odnosi się do dążenia do zapewnienia, że wszystkie osoby – niezależnie od ich płci – mają równe prawa, szanse i możliwości w różnych aspektach życia, takich jak: edukacja, praca, zdrowie czy uczestnictwo w życiu społecznym i politycznym.
Równość płci nie oznacza, że wszyscy są traktowani dokładnie tak samo – czasami wymaga to uwzględnienia różnic i zapewnienia dodatkowego wsparcia, aby osiągnąć równość w praktyce. Jest to proces, który wymaga ciągłego zaangażowania i monitorowania, aby zapewnić, że postępy w jednym obszarze nie prowadzą do nowych nierówności w innym.
Nierówność płci zaczyna się od zabawek
Dobór zabawek w dzieciństwie może mieć znaczący wpływ na rozwój konkretnych kompetencji oraz na późniejsze życie dorosłe, szczególnie w kontekście stereotypów związanych z płcią. Na przykład lalki często są promowane jako zabawki dla dziewczynek, natomiast samochodziki i klocki konstrukcyjne – jako zabawki dla chłopców. Każdy z tych rodzajów zabawek stymuluje rozwój różnych zestawów umiejętności, co może prowadzić do różnic w rozwoju kompetencji między płciami.
Wpływ na rozwój kompetencji - lalki (stereotypowo dla dziewczynek):
- Umiejętności społeczne i emocjonalne: zabawa lalkami często obejmuje odgrywanie ról, co może rozwijać empatię, umiejętności komunikacyjne i zdolność do wyrażania uczuć – dzieci uczą się opiekuńczości, negocjacji w interakcjach społecznych oraz rozwiązywania konfliktów.
- Kreatywność i wyobraźnia: odgrywanie różnych scenariuszy życiowych poprzez lalki rozwija wyobraźnię i zdolność twórczego myślenia.
Wpływ na rozwój kompetencji - samochody i klocki konstrukcyjne (stereotypowo dla chłopców):
- Umiejętności przestrzenne i mechaniczne: zabawa samochodzikami i klockami może rozwijać zrozumienie relacji przestrzennych i zdolności manualne – dzieci uczą się planowania, budowania struktur oraz rozumienia, jak różne elementy do siebie pasują.
- Rozwiązywanie problemów i logiczne myślenie: budowanie i konstruowanie wspiera rozwój logicznego myślenia i umiejętności rozwiązywania problemów, które są kluczowe w naukach ścisłych i technicznych.
Jak żłobek, przedszkole i szkoła może eliminować nierówność?
Zwiększanie świadomości: Jednym z podstawowych kroków w edukacji jest podnoszenie świadomości na temat istniejących nierówności płciowych i ich przyczyn. Przez integrację treści dotyczących równości płci w programy nauczania od najmłodszych lat, dzieci uczą się rozpoznawać i kwestionować stereotypy oraz dyskryminację. Edukacja może demaskować tradycyjne role płciowe, prezentując różnorodne przykłady postaci z różnych dziedzin życia, które przełamują te stereotypy.
Wzmacnianie umiejętności i kompetencji kobiet: Dostęp do edukacji dla dziewcząt i młodych kobiet jest fundamentalnym prawem, które często jest ograniczane przez różne bariery społeczno-kulturowe i ekonomiczne. Edukacja jest narzędziem, które umożliwia kobietom zdobycie umiejętności niezbędnych do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Przez równy dostęp do edukacji dla dziewcząt i chłopców szkoły mogą zapewniać, że obie płci mają równe szanse na rozwój osobisty i zawodowy.
Promowanie równości w miejscu pracy: Edukacja odgrywa również kluczową rolę w kształtowaniu przyszłych pokoleń pracowników, liderów i decydentów. Programy nauczania, które koncentrują się na równości płci i włączaniu, przygotowują młodych ludzi do wejścia na rynek pracy, gdzie mogą być orędownikami równego traktowania. Szkoły i uczelnie mogą także oferować specjalne szkolenia i warsztaty, które rozwijają umiejętności potrzebne do eliminacji nierówności płciowych w miejscu pracy.
Wspieranie aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym: Edukacja na temat praw obywatelskich, demokracji i równości może zachęcać zarówno młode kobiety, jak i mężczyzn do aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym i politycznym. Wiedza na temat równości płci oraz umiejętności takie jak krytyczne myślenie, debatowanie i negocjacje są kluczowe dla efektywnego działania na rzecz zmian w społeczeństwie.
Budowanie solidarności i współpracy: Edukacja może również promować solidarność i współpracę między płciami. Przez projekty grupowe, dyskusje i wspólne działania uczniowie różnych płci uczą się współpracować i doceniać różnorodność perspektyw. To wzmacnia wzajemne zrozumienie i szacunek, które są fundamentem dla eliminacji nierówności płciowych.
Badania naukowe na temat płci
Badania naukowe pokazują, że zarówno geny, jak i wpływy społeczne mają istotny wpływ na zachowania płciowe. Nie można jednoznacznie oddzielić tych dwóch czynników, ponieważ one wzajemnie na siebie oddziałują. Geny mogą predysponować do pewnych zachowań, ale to środowisko społeczne kształtuje, w jaki sposób te predyspozycje się manifestują.
Badania nad bliźniakami pokazują, że zachowania płciowe są w dużej mierze dziedziczne, ale jednocześnie silnie modyfikowane przez środowisko społeczne. Na przykład, stereotypy płciowe przekazywane przez rodziców, nauczycieli i media mogą wpływać na to, jakie zabawy wybierają dzieci i jak postrzegają swoje role płciowe.
Równocześnie, psychologiczne i biologiczne czynniki współdziałają w kształtowaniu tożsamości płciowej. Współczesne badania podkreślają, że proces ten jest złożony i dynamiczny, z genami i hormonami wpływającymi na rozwój mózgu i predyspozycje, a interakcje społeczne kształtują konkretne zachowania i tożsamość.
W BLISKO promujemy równość i sprawiedliwość społeczną. Każde dziecko i jego opiekunowie mogą dołączyć do naszych placówek – niezależnie od tego, skąd pochodzą, w co wierzą i jakie mają przekonania. Tworzymy miejsca, w których wszystkie dzieci czują się akceptowane, wspierane i doceniane.